คืนวันที่ 8 ธันวาคม 2484 ประเทศไทยเข้าสู่สงครามมหาเอเชียบูรพา เมื่อกองทัพญี่ปุ่นยกพลขึ้นบกตามฝั่งทะเลอ่าวไทย ในช่วงนั้นประเทศไทยอยู่ภายใต้รัฐบาล จอมพล ป. พิบูลสงคราม มีคำสั่งให้ยุติการรบเมื่อวันที่ 9 ธันวาคม 2484 โดยยินยอมให้กองทัพญี่ปุ่นใช้ประเทศไทยเป็นทางผ่านไปยังพม่าและมลายู ซึ่งญี่ปุ่นรับรองจะเคารพเอกราชและอธิปไตยของไทย ส่งผลให้รัฐบาลไทยงจำเป็นต้องทำสัญญาไมตรีกับรัฐบาลญี่ปุ่น ด้วยระยะเวลาที่เกิดสงครามดังกล่าว ครบ 80 ปี ในปี 2564 นี้ ยังคงมีเรื่องเล่าขานอีกมากมาย ในการปฏิบัติการของกองทัพไทยและราษฎรในระหว่างสงครามดังกล่าว สงครามครั้งนี้ยังคงมีปริศนาชวนให้เราสืบค้นอยู่ ไม่ว่าจะเป็นประเด็น กองทัพเรือไปไหน? หรือ จอมพล ป. พิบูลสงคราม กับการตัดสินใจยอมให้ญี่ปุ่นใช้ไทยเป็นทางผ่าน มีเหตุผลอะไร? โดยหนังสือเล่มนี้เขียนเพื่อหยิบยกวีรกรรมของ "คนเล็กคนน้อย" ที่ร่วม "ชูกระบี่แห่งความเป็นธรรม" แต่อาจไม่ได้รับการบันทึกไว้มาทบทวนบอกเล่า รวมทั้งข้อสงสัยเพื่อหาคำตอบให้กับบางเรื่องราว ที่ยังคงเป็นปริศนาจวบจนทุกวันนี้.